Huisarts en straatdokter Marcel Slockers: “We moeten meer werken aan syndemie”

Huisarts en straatdokter Marcel Slockers zet zich met tomeloze inzet en energie in voor gezondheidszorg aan dak- en thuislozen in Rotterdam. Onlangs promoveerde hij op dit onderwerp, met zijn proefschrift won hij de Marcel Slockersprijs. “Als huisarts hebben we mogelijkheden om dakloosheid vóór te zijn.”

“Op mijn verbazing over hun levens draaide elke dag de motor van mijn straatdokterswerk’, aldus huisarts en straatdokter Marcel Slockers in het dankwoord van zijn proefschrift ‘Sterfte, Ziekte en Toegang tot Zorg bij Dak- en Thuislozen’ waarmee hij op 16 november 2021 promoveerde. “Die motor draait al sinds ik 38 jaar geleden in De Esch als huisarts een praktijk startte,” vertelt Marcel. “Ik ging toen eveneens aan de slag in het nabijgelegen Centrum Voor Dienstverlening CVD Havenzicht, waar zieke dak- en thuislozen werden opgevangen. Ik heb er veel gewerkt, kreeg gaandeweg meer expertise en mijn bevlogenheid voor goede gezondheidszorg aan deze doelgroep nam alleen maar toe.”

Swiebertjes en zorgmijders

Bij ‘dak- en thuislozen’ verschijnt wellicht het beeld van door de stad dolende zwervers. “Die zijn er zeker, maar vergis je niet, in menig huisartsenpraktijk zijn genoeg dak- en thuislozen waarvan de huisarts de situatie niet kent. Dat zijn echt niet alleen de ‘Swiebertjes’. Dak- en thuisloos is bijvoorbeeld ook de alcoholverslaafde 55-jarige man die tijdelijk bij zijn bejaarde moeder woont, zonder eigen woonadres en vaak onverzekerd.

Tweede misverstand is dat dak- en thuislozen zorgmijders zijn. De échte zorgmijders, dat zijn wij. Omdat we allerlei onduidelijke regels hebben waarvan we willen dat iedereen ze begrijpt. Er zijn zo veel instanties die ver van de werkelijkheid afstaan, dat word ik wel eens moedeloos van.”

Als de ketenzorg hapert…

Bureaucratie is herkenbaar, maar Marcel legt de bal ook graag dichter bij de praktijk. “Als huisarts hebben we mogelijkheden om dakloosheid vóór te zijn. In onze regio hebben we bijvoorbeeld mooie ketenzorgprogramma’s. Maar als het daarin misgaat, kunnen mensen met ernstige lichamelijke problemen in een dak- of thuisloze situatie terechtkomen. Een combinatie van problemen, ofwel syndemie, ligt hieraan ten grondslag. Denk aan een patiënt waarbij depressie, armoede en diabetes – of COPD, een neiging tot verslavingszorg dan wel psychiatrie – leiden tot no-show. Juist zulke zeer kwetsbare patiënten rollen dan uit het zorgprogramma. En dát zijn de 4000 dak- en thuislozen die dakloos en vaak onverzekerd raken en zich jaarlijks melden bij het gemeentelijke Centraal Onthaalloket.

De afbeelding op mijn proefschrift maakt duidelijk in welke situatie deze mensen zich bevinden. De balie is zó ontzettend hoog. Niet alleen van het Centraal Onthaalloket van de overheid, maar vervolgens ook van de huisartsenpraktijk, huisartsenpost of ziekenhuis. De gevolgen daarvan? Mijn proefschrift onderbouwt wetenschappelijk wat we eigenlijk al wisten: onverzekerde dak- en thuisloze Rotterdammers overlijden gemiddeld 14 tot 16 jaar eerder dan hun gemiddelde stadsgenoot.”

Meldpunt

“Die neergaande spiraal kunnen we voorkomen door bij verdenking van een syndemie POH GGZ, POH somatiek en wijkteam te laten samenwerken. Het feit dat veel dak- en thuislozen onverzekerd zijn, hoeft daarbij geen belemmering te vormen. “Medische zorg aan dak- en thuislozen wordt 100 procent vergoed wanneer deze wordt aangemeld bij het meldpuntonverzekerdenzorg.nl. Melding is niet alleen daarom relevant: met deze informatie kan de gemeente de desbetreffende persoon begeleiden naar hulp en een nieuwe zorgverzekering.”

Dramatisch

“Als maatschappij krijg je de dak- en thuislozenproblematiek die je verdient,”  besluit Marcel, “en dan scoren wij niet best. Tijdens mijn spreekuren zie ik als straatdokter vooral verslavings- en psychiatrische problematiek, maar ook trauma’s en ‘ouderwetse’ ziekten zoals Aids, HIV, schurft en tuberculose. Ik merk een grote toename in het aantal hoogbejaarde dak- en thuislozen met verward gedrag, dat is toch verschrikkelijk. Dramatisch is ook het groeiende aantal dak- en thuisloze vrouwen. Met alle respect voor #Metoo: als een dak- en thuisloze vrouw met psychiatrische klachten niet terecht kan bij een overvolle nachtopvang, is de kans aanzienlijk dat ze met geweld te maken krijgt. Hoe denken we dan dat de geest van zo’n vrouw rustiger wordt? Daar maak ik me zorgen om.”

Lees hier het proefschrift van Marcel Slockers.

Meer lezen?

https://www.vn.nl/daklozenzorg-marcel-slockers/?token=TjhveU5kWWEyaDQ5NDJraHBlalM0MnJxL0lKdmJPSDVWZUVsRVFIdExXMD0
https://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/artikel/onverzekerdenkwestie-lijkt-veel-op-toeslagenaffaire.htm
https://www.publicatie-online.nl/uploaded/flipbook/154503-Marcel-Slockers/
www.straatdokter.nl