“Bij samen beslissen ben je als arts vooral ook coach”

“Als het over hun gezondheid gaat, kunnen veel mensen steeds vaker online informatie vinden. Ze komen naar de praktijk met eigen ideeën over wat er speelt,” vertelt huisarts Marlies Peiter - Livramento (Huisartsenpraktijk Groenenhagen, Rotterdam). “Door dit mee te nemen in je consult, kun je de arts-patiënt relatie verbeteren. Ik vraag de patiënt waar de informatie gevonden is, beoordeel of die informatie juist is en vraag welke geboden oplossing volgens de patiënt het beste bij hem of haar past. Ik vind dat er sprake is van een gedeelde verantwoordelijkheid, dat benoem ik ook tijdens het gesprek. ‘Ik ben dan misschien de arts, maar u bent de patiënt, we beslissen samen.’ Natuurlijk is het dan wel van belang dat de patiënt goed geïnformeerd is over de mogelijkheden; ik moet er bovendien zeker van zijn dat iemand de gevolgen van een keuze kan overzien. Dan vind ik het prima als iemand zelf de keuze maakt.”

Openheid
In haar vaste patiëntenpopulatie weet Marlies welke mensen capabel genoeg zijn voor ‘samen beslissen’ en daarvoor ook openstaan. Met name de groep chronische zorgpatiënten neemt zij mee in deze werkwijze, waarbij open communicatie voor duidelijkheid zorgt. “Tijdens een informatief gesprek over de gezondheid en de invloed van roken daarop kan een COPD-patiënt aangeven dat hij momenteel niet gemotiveerd is om te stoppen. Ik geef dan aan dat ik dat snap en vertel dat de patiënt, als hij van gedachten verandert, welkom is voor hulp en ondersteuning. Ik vind die openheid prettig, ik heb dat liever dan dat iemand ‘ja’ antwoordt op mijn vraag of hij wil stoppen en vervolgens gewoon verder rookt. Bij patiënten die goed samen kunnen beslissen, zie ik mijn rol als arts ook vooral als coach. Dat neemt niet weg dat ik die patiënt bij een volgend consult opnieuw vraag of stoppen op dat moment misschien wel een optie is. Ik wil in gesprek blijven, uitleggen wat mijn overwegingen zijn en de patiënt de tijd geven om daarover na te denken.”

Onverwachts effect
“Soms heeft dat onverwachts effect. Bij een patiënt met toenemend ongewenst gebruik van slaapmedicatie vroeg ik op een bepaald moment of en hoe we dat misschien konden afbouwen. De man zou erover nadenken, antwoordde bij een volgend consult dat hij dat toch liever niet wilde. Ik benoemde nogmaals de risico’s, herhaalde wat de patiënt van ons aan ondersteuning mocht verwachten en sprak met hem een vervolgconsult af. Tijdens dat consult, een half jaar later, werd ik aangenaam verrast: de man vertelde dat hij er nog eens over had nagedacht en gestart was met voorzichtig afbouwen.”

Bewustwording
Voor Marlies is deze benadering inmiddels verweven in haar werkwijze. Hoe kreeg zij haar team mee in deze aanpak? “Dat was vooral een proces van bewustwording: je moet beseffen dat patiënten nu eenmaal een eigen keuze hebben en hen daarbij zo goed mogelijk ondersteunen. Bij de diabetespatiënt bijvoorbeeld die vertelt dat hij tijdens de vakantie minder streng voor zichzelf geweest is, is het begrijpelijk dat een labuitslag tegenvalt. Maar dat hoort erbij, ook dat is onderdeel van het leven. Het is fijn dat de patiënt het eerlijk zegt, dat is waardevol inzicht en bewustwording waarover je samen kunt praten. Dat scheelt negatieve energie en frustratie. Het helpt je ook om met de patiënt een positief gesprek te voeren, waarbij je niet continu benadrukt dat die extra koekjes niet goed zijn. Patiënten weten dikwijls zelf wel wat goed of fout voor hen is.”

Iedereen maakt keuzes
“Het leven zit vol keuzes, iedereen maakt ze. Ik wil dat mijn patiënten weten dat ze bij moeilijke keuzes bij ons terecht kunnen voor ondersteuning en dat ze er niet alleen voor staan. Mijn team gaat daarin mee. De doktersassistentes en POH-S zijn inmiddels gestart met de e-learning ‘Samen beslissen’ en de reacties zijn positief. Samen beslissen kost aanvankelijk bij ongemotiveerde patiënten misschien wat meer tijd, maar op de lange termijn kun je eerder tot de kern komen. Dat geeft mij veel voldoening.”