“Voor een huisarts is duurzamer werken ook slimmer werken”

Duurzaamheid is de laatste jaren een containerbegrip geworden. “Daar moeten we nog een keer iets mee”, is vaak de gedachte. Jorien van Leeuwen begrijpt dat haar collega’s vaak heel andere dingen aan hun hoofd hebben. Maar met een beetje aandacht liggen de concrete kansen om te verduurzamen volgens haar voor het oprapen. Bijvoorbeeld met een bewuster gebruik van geneesmiddelen. “Veel van de middelen die we voorschrijven, komen na het uitplassen in het milieu. En dan zijn er ook nog de verpakkingen die worden weggegooid en de verspilling van de materialen die plaatsvindt. Daar is nog veel winst te behalen.”

De impact van eerstelijnszorg op het klimaat is echter veel breder, volgens Jorien. “Denk aan de verwarming of het gebruik van airco’s en printers. En vooral ook aan alle verplaatsingen: al het personeel en de patiënten die nu nog met de auto naar de praktijk komen.”  

Oprichting Green Team 

Gelukkig vinden er in de eerstelijnszorg al veel goede initiatieven plaats om de impact op het klimaat te verkleinen, weet Jorien. “Een best bekend voorbeeld is de inhalatiemedicatie voor astma- en COPD-patiënten: een medicijn in poedervorm voor de inhalator als alternatief voor de aersolen waar drijfgas voor nodig is. Dat is inmiddels als standaard opgenomen door het Nederlandse Huisartsen Genootschap.”

Het vaststellen van standaarden is een slimme manier om een verduurzamingsmaatregel te borgen. Maar om echt te verduurzamen zijn huisartsen ook zelf aan zet. En de grote middenmoot kan daarbij wel een steuntje in de rug gebruiken, vindt Jorien. Het was voor haar een belangrijke reden om het initiatief te nemen voor het oprichten van een regionaal Green Team en actief bij te dragen aan het delen van goede voorbeelden. 

Goede voorbeeld geven 

Steeds meer huisartsen voorkomen bijvoorbeeld verplaatsingen, van praktijk naar de patiënt, door te kiezen voor telefonische- of e-consults. Of zij stimuleren patiënten door middel van voorlichtingsfilmpjes in de wachtkamer om lopend of wandelend naar de praktijk te komen. Jorien geeft zelf het goede voorbeeld. “Mijn collega en ik doen al onze visites op de fiets of elektrische scooter. Ook gebruiken we sinds kort alleen nog biologisch afbreekbare handschoenen: die kunnen gewoon bij het GFT en zijn nauwelijks duurder.” 

Slim en efficiënt 

Duurzamer werken is ook slimmer werken, weet Jorien. Dat je met het lager zetten van de verwarming of instellen van de airco ook kosten kunt besparen, is inmiddels wel bekend. Maar de meerwaarde van het voorkomen van verspilling, wordt nog wel eens onderschat. “In onze praktijk hebben we geïnvesteerd in een nieuw voorraadsysteem, waarin we werken met een minimum noodzakelijke voorraad. Sindsdien grijpen we nooit meer mis en hoeven we nooit meer iets weg te gooien dat over datum is. Het was een relatief kleine investering, waar we nu jarenlang voordeel van hebben.” 

Ultieme vorm van preventieve zorg 

Eigenlijk is werken aan verduurzaming voor huisartsen heel logisch, vindt Jorien. Artsen en patiënten die bijvoorbeeld vaker op de fiets stappen, bewegen meer en dragen bij aan een betere luchtkwaliteit. Het is daarmee de ultieme vorm van preventieve zorg. “Zeker hier in de regio is de luchtkwaliteit een aandachtspunt, dicht bij allerlei snelwegen en de industrie. Verduurzaming is niet alleen goed voor de aarde, wat al snel een beetje wollig klinkt, maar draagt ook bij aan een gezondere leefomgeving.” 

Ook bij het stimuleren van wandelen en fietsen gaan verduurzaming en gezondheid hand in hand. Soms kun je verplaatsingen zelfs helemaal voorkomen. “Het kan daarnaast geen kwaad nog eens kritisch te bedenken of een verwijzing naar het ziekenhuis wel écht nodig is. En daarmee ook de klimaatimpact die deze ter plekke heeft. Want elke keer dat je iemand de tweede lijn instuurt voor extra diagnostische toetsen, weet je zeker dat die bij de betreffende instantie gaan leiden tot extra milieubelasting.” 

Slim gebruik maken van kennis 

Voor dit soort kennis en inzichten over verduurzaming in de huisartspraktijk heeft het Green Team een eigen toolbox samengesteld, met daarin bijvoorbeeld quickscans en posters voor in de wachtkamer. “We waken ervoor om het wiel opnieuw uit te vinden. We maken bijvoorbeeld slim gebruik van de kennis van de Groene Huisarts en de initiatieven van het NHG. Daar vindt al heel veel onderzoek plaats.” 

Tegelijkertijd denkt Jorien dat er nog steeds veel meer kennis nodig is. “Bijvoorbeeld over de klimaatimpact van behandelingen. Dat is interessant om uit te zoeken. Zoals bij een patiënt die een hernia heeft. In dat geval adviseer je om te kiezen voor tabletten, een operatie of een zenuwwortelblokkade. In de beslissing over de behandeling kun je als huisarts, en als patiënt, ook de impact van de behandeling mee laten wegen. Het zou helpen als de NHG die mee laat tellen bij de ontwikkeling van hun standaarden.”