Digitaal Zorggemak van start
15 augustus 2024
Wijkgericht werken benut de kracht van signaleren en verwijzen
20 september 2024
De relatie tussen diabetes en de tandheelkundige aandoening parodontitis is wetenschappelijk bewezen, maar blijkt in de medische wereld vaak minder bekend. Vooral bij ongereguleerde diabetes kan vroegtijdige diagnostiek van parodontitis een grote impact hebben. Tandarts-parodontoloog Nina Nijland benadrukt in haar werk het belang van eenvoudige en toegankelijke manieren om deze aandoening vroegtijdig te signaleren.
Parodontitis is een ernstige ontsteking van tandvlees en kaakbot, die ertoe kan leiden dat tanden en kiezen verloren gaan. Maar de mond staat niet op zichzelf. “In 1936 werd in wetenschappelijke artikelen al gesuggereerd dat parodontitis vaker voorkwam bij diabetespatiënten. Een logische gedachte: een lokale, ernstige ontsteking in de mond zou door een verhoogde systemische ontstekingsreactie een vitaal proces elders in het lichaam kunnen verstoren,” aldus Nina Nijland, tandarts-parodontoloog en promovenda aan het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA). “Inmiddels is de relatie tussen beide aandoeningen veelvuldig wetenschappelijk onderzocht: de prevalentie van parodontitis ligt duidelijk hoger bij patiënten met ongereguleerde diabetes. Andersom geldt hetzelfde, patiënten met ernstige parodontitis hebben een grotere kans op diabetes.”
Alle handen omhoog
In de tandheelkunde wordt de relatie tussen parodontitis en algehele gezondheid ook in breder opzicht wetenschappelijk onderzocht en worden er meerdere verbanden gevonden. In zijn proefschrift uit 2017 beschrijft parodontoloog dr. Wijnand Teeuw bijvoorbeeld de ‘bermuda triangle’ tussen parodontitis, diabetes en cardiovasculaire aandoeningen. Mondzorg is bovendien opgenomen in de NHG-standaard voor Diabetes type 2. Medische zorgverleners zijn van zulke relaties te weinig op de hoogte, zoals Nina merkt tijdens de lezingen die zij over dit onderwerp geeft aan (huis)artsen, POH’s en diabetesverpleegkundigen.
“Tijdens zo’n lezing vroeg ik de aanwezigen onlangs wie er in de spreekkamer patiënten met mondklachten tegenkomen, alle handen gingen omhoog. Maar, zo hoor ik dan, mondklachten zijn iets voor de tandarts of mondhygiënist. En iedereen bezoekt toch vaker dan één keer per jaar de tandarts of mondhygiënist? Uit mijn promotieonderzoek blijkt echter dat 23 procent van de patiënten met ernstige parodontitis dat niet doet. En juist die groep wil je eruit pikken. Een adequate behandeling van parodontitis door mondhygiënist of parodontoloog vermindert de ontsteking, dat kan de regulatie van diabetes verbeteren. Omgekeerd geldt hetzelfde, regulering van diabetes heeft een gunstige invloed op parodontitis. Ik deel die kennis graag, zeker omdat ik merk dat de zorgverleners ervoor open staan.”
Gescreend in enkele minuten
Als promovenda onderzoekt Nina hoe medische en tandheelkundige zorgverleners in dit kader beter kunnen samenwerken en hoe er een holistische benadering tot stand kan komen, met vroegtijdige signalering als uitgangspunt. Tijdens haar onderzoek kwam zij tot een praktische, non-invasieve vragenlijst, gebaseerd op zelfgerapporteerde mondgezondheidsvragen en demografische factoren zoals geslacht en leeftijd. “Deze Parodontitis Calculator bestaat uit korte, eenvoudige vragen, die snel kunnen worden beantwoord. Zo kan ik als tandarts – of andere zorgverleners in mijn veld – in enkele minuten hoogrisico-patiënten screenen op ernstige parodontitis. Dit is vooral nuttig voor patiënten met een verhoogd risico, zoals mensen met ongereguleerde diabetes, hart- en vaatziekten of obesitas." De tool is gratis te downloaden.
Leren van elkaar
Daarnaast zijn er meerdere manieren waarop we elkaar als zorgverleners kunnen versterken. In het tandheelkundig onderwijs bijvoorbeeld is er volop aandacht voor de relatie tussen aandoeningen in de mond en systemische gezondheid. In hoeverre gebeurt dat ook in het geneeskundig onderwijs? Tandheelkundestudenten lopen vaak mee met artsen, wellicht is dat andersom eveneens mogelijk. Het zou ook waardevol zijn als parodontitis een plek krijgt op de complicatielijst van diabetes. Juist omdat de mond een weerspiegeling is van de algehele gezondheid, is het belangrijk om breder te denken dan ons eigen vakgebied.
Zeker bij diabetes en parodontitis, twee aandoeningen met een ‘two way relationship’, is vroege diagnostiek van cruciaal belang. Helaas gebeurt dit vaak te laat. Het is daarom aan te raden om gebruik te maken van de Parodontitis Calculator en risicopatiënten te screenen op mogelijke parodontitis. Tijdens het diabetesconsult is het ook belangrijk om aandacht te besteden aan de mondzorg. Met enkele eenvoudige vragen kun je het risico op parodontitis inschatten, zoals: Heeft u last van bloedend tandvlees na het poetsen? Heeft u losstaande tanden? Komt u regelmatig bij de tandarts? Bij twijfel is het verstandig om een bezoek aan de tandarts te adviseren."
