Ascitespunctie aan huis ontzorgt patiënt en mantelzorger

“Een paar jaar geleden vroeg één van mijn patiënten om hulp: mevrouw had kanker, was uitbehandeld en had veel last van een aanzienlijke hoeveelheid vocht in de buik,” vertelt Isabelle Schalkwijk (Huisartsenpraktijk Schalkwijk, Rotterdam). “Een ascitespunctie was geïndiceerd, maar een dagopname in het ziekenhuis was niet te overzien. Of ik de punctie misschien bij haar kon doen. Samen met de palliatief verpleegkundige heb ik de ascitespunctie uitgevoerd. Dat ging goed, de patiënt voelde zich erg opgelucht en was blij dat ze hiervoor niet naar het ziekenhuis hoefde.

Dat zette me aan het denken. In een nieuwsbrief van Rijnmond Dokters las ik over het Innovatiefonds en ik nam contact op. Hoe geweldig zou het zijn als er een ascitespunctie aan huis voor alle patiënten in de regio Rijnmond beschikbaar zou komen? Lastig is echter dat aan een ascitespunctie aan huis nu nog geen landelijk tarief hangt.”

Positieve reacties
“Om deze zorg vorm te gaan geven, kreeg Isabelle vanuit het Innovatiefonds een subsidie voor 24 ascitespuncties aan huis in twee jaar,” zegt Maaike van der Vlies (projectleider Innovatiefonds Rijnmond Dokters). “Omdat deze zorg dichtbij huis inderdaad voorzag in een behoefte – en er aan deze zorg nog geen landelijk tarief hangt -, zijn we als Rijnmond Dokters met Zilveren Kruis in gesprek gegaan. Hierbij hebben we de vergoeding voor deze punctie met elkaar afgestemd en goedkeuring gekregen om dit project verder uit te werken.”

Isabelle: “Inmiddels heb ik er dertig gedaan, met vele positieve reacties van patiënten en mantelzorgers. Ik kwam overal in de regio Rijnmond en al doende ontstond het idee om een ‘pool’ te organiseren, gevormd door collega-huisartsen die eveneens in de regio ascitespuncties aan huis willen doen. Samen met Rijnmond Dokters heb ik hiervoor een idee ontwikkeld, inclusief scholing, begeleiding bij het uitvoeren van deze puncties en passende vergoeding.”

Zorg dichtbij huis
“Eerste vraag is natuurlijk: waarom zou je als huisarts aan zo’n pool willen deelnemen? Dat is voor mij duidelijk: patiënten en mantelzorgers zijn ontzettend dankbaar voor deze zorg dichtbij huis. Het geeft je als arts bovendien veel voldoening om mensen zo te kunnen helpen. Qua voorbereiding en uitvoering is de ascitespunctie aan huis prima te doen. Na verwijzing, eenvoudig via Zorgdomein, neem ik telefonisch contact op met de patiënt/mantelzorger. In dit gesprek leg ik zorgvuldig uit wat de patiënt kan verwachten en plan ik de afspraak, die meestal binnen een week kan plaatsvinden. Voor het verrichten van de punctie kom ik, samen met de palliatief verpleegkundige of eigen assistente, naar de woonomgeving van de patiënt. Meestal is dat thuis, maar het kan bijvoorbeeld ook een hospice zijn. De totale visite neemt gemiddeld zo’n anderhalf uur in beslag.”

Scholing voor leden van Rijnmond Dokters
“Het is ook gewoon een leuke uitdaging om zo’n verrichting – waar je wellicht in eerste instantie niet aan zou denken – aan je zorgverlening toe te voegen. Als huisarts ben je daartoe bevoegd - het verrichten van de punctie staat uitvoerig beschreven in het ‘Handboek verrichtingen in de huisartspraktijk’ -, maar ik heb gemerkt dat collega’s zich vaak onbekwaam voelen op dit terrein. Om die handelingsverlegenheid kwijt te raken, organiseert Rijnmond Dokters samen met MDL-arts Ivonne Leeuwenburgh en mij op 23 januari 2025 de scholing ‘Ascitespunctie aan huis’. Naast een kennisupdate oefenen we heel concreet met het uitvoeren van de punctie. Natuurlijk is deze scholing kosteloos te volgen voor leden van Rijnmond Dokters, inschrijven is nu mogelijk.”

Aanvullende vergoeding
Last but not least is er de financiering: hoe worden collega’s enthousiast voor deze zorgverlening, als er nu in het HIS nog geen passende vergoeding voor kan worden gedeclareerd? Maaike: “Ook daarbij helpt het Innovatiefonds van Rijnmond Dokters. Rijnmond Dokters heeft voor de komende 2 jaar met Zilveren Kruis een vergoeding voor de ascitesdrainage aan huis afgesproken.”

Isabelle tot slot: “Ik hoop dat meerdere collega’s zich aanmelden om een pool te vormen, zodat meer patiënten baat kunnen hebben bij ascitespunctie aan huis.”