AI in de huisartsenzorg

“Ik doe onderzoek naar het gebruik van data science en de toepassing van machine learning en statistische methoden op gezondheidsdata. Ik bedenk daarbij geen nieuwe methoden of modellen, maar houd me meer bezig met de vertaling naar de praktijk”, zo legt Niels Peek uit. Vanuit zijn onderzoek is er onlangs een systeem uitgerold in Manchester en London, waarbij AI wordt toegepast in online consultaties in de eerste lijn. “Op de website van de huisartsenpraktijk staat een kort formulier met vier tot zes vragen. Bijvoorbeeld: ‘Wat is de reden dat u contact zoekt met de praktijk?’ En: ‘Hoe lang spelen de klachten al?’ Vragen die normaal tijdens de triage aan de telefoon gevraagd worden. Wat er bijzonder aan is, is dat patiënten de tekst in hun eigen woorden, of eigen taal kunnen invullen, en dat het systeem dit nog steeds kan lezen. AI kijkt naar de antwoorden en analyseert of het urgent is, of er een dokter naar moet kijken of dat zelfmanagement voldoende is. Hierdoor kunnen binnenkomende aanvragen snel behandeld worden en in de juiste prioriteit.”

Gelabeld door mensen
De antwoorden die het AI-systeem levert, zijn gebaseerd op menselijk handelen. Niels: “We hebben eerst een systeem opgezet zonder AI. Een aantal huisartsenpraktijken labelden de binnengekomen formulieren. Is het urgent of niet? Is er een doktersbezoek nodig of niet? Zonder labels kun je een AI-systeem niet trainen. Na de training kan het systeem zelf nieuwe aanvragen beoordelen. We hebben het nu voor het eerst uitgerold in een gebied met zo’n 1 miljoen potentiële patiënten. De volgende fase is een eerste intensieve evaluatie. Is het veilig? Hoe goed werkt het? Hoeveel tijd scheelt het? We hebben recentelijk een subsidieaanvraag toegekend gekregen om de winst van dit systeem te kwantificeren. Het lijkt mij voor de hand liggen dat het tijdswinst oplevert. Je hoeft minder telefoongesprekken te voeren en een aantal patiënten hoeft niet gezien te worden die je anders wel zou zien. Maar hoeveel winst precies gaan we nu uitzoeken.”

Informatie interpreteren
Niels is niet bang dat AI de huisartsenpraktijk zal gaan overnemen. Zo verwacht hij niet dat AI een grote rol gaat spelen in het stellen van een diagnose. “Dat is iets wat een dokter blijft doen. Maar het kan wel zijn dat de huisarts bij de diagnosestelling AI gebruikt om informatie te interpreteren. Er is een grote uitdaging in de hoeveelheid informatie die iedere dokter bereikt, het is onmogelijk om alles te bekijken. Ik denk dat AI erg geschikt is om te helpen die informatie te interpreteren. Om bijvoorbeeld labgegevens te lezen en een waarschuwing te geven over de mate van urgentie.”

Kanttekening
Ondanks de mogelijkheden die er theoretisch zijn, betekent het niet dat AI ook daadwerkelijk deze rol op zich zal nemen in de toekomst. Niels: “Deze technologie ontwikkelen zal geen probleem zijn, maar om het op grote schaal uit te rollen moet het ook commercieel interessant zijn. Er moet een bedrijf zijn dat een mogelijkheid ziet om geld te verdienen. Als niemand dat ziet, gaat het niet gebeuren.”

Geen alomvattende oplossing
Daarnaast geeft hij ook aan dat we AI niet als een oplossing voor alles moeten gaan zien. “We moeten realiseren dat er ook bij AI sprake is van vooroordelen die invloed hebben op interpretaties”, vertelt Niels. “We zullen bij AI voor een belangrijk deel gebruik moeten maken van door mensen gelabelde data. We weten dat in ons hele zorgsysteem er vooroordelen zijn; die zullen ook in labels terechtkomen en daarmee in het verdere leren van AI. Bij AI voor de financiële wereld kun je aangeven dat een advies nooit mag afhangen van geslacht. Maar bij de geneeskunde is dat geen redelijke eis, omdat sommige diagnoses juist afhangen van het geslacht van de patiënt. We kunnen daarom niet meegeven dat het systeem geslacht moet negeren. Ook weten we dat AI veel fouten maakt bij mensen met een donkere huidskleur bij bijvoorbeeld het detecteren van huidkanker. Maar als je kijkt naar de medische tekstboeken die we al decennialang gebruiken, is het percentage foto’s van een donkere huid ernstig ondervertegenwoordigd. Het probleem zit dus veel dieper, we moeten ook de opleiding van artsen en het materiaal dat daarvoor gebruikt wordt veranderen. Met AI gaan we dit niet oplossen.”

Toekomstkijken
“In de toekomst verwacht ik dat veel van de informatieverwerking die nu nog handmatig gebeurt, wordt overgenomen door toepassingen met AI”, sluit Niels af. “Daardoor blijft er hopelijk meer tijd over voor de dokter om direct contact te hebben met patiënten die dat echt nodig hebben. Tegelijkertijd ontwikkelt deze technologie zich op dit moment zo snel dat het lastig in te schatten is wat er over tien jaar zal zijn.”